Bí Ẩn Làng Bưởi Cuốc

Tôi vẫn còn kể thiếu một chi tiết nhỏ với các bạn về hoàn cảnh gia đình những thế hệ trước.

Bà Trẻ tôi ít hơn bà Già khoảng 6 tuổi, bản thân các bà cũng chẳng nhớ chính xác được tuổi tác của chính mình. Như đã kể, bà Trẻ là một người phụ nữ có năng khiếu buôn bán ngay từ khi còn bé.

Theo như tôi nhớ được qua những câu chuyện vụn vặt thì bà Trẻ bắt đầu việc buôn bán bằng cách thu gom bèo tấm, bèo tây, nuôi lợn... Sau đó mang đi bán tại các chợ xa làng từ lúc tầm, 13 tuổi, vì thấy việc đi bán như vậy có tiền, trong khi những thứ bà Trẻ tự làm ra lại không đủ nên bà đi mặc cả mua lại một số nông sản của những gia đình khác trong làng với giá tốt nhất, sau đó mang đi các chợ xa bán, lấy công làm lời. Bà Trẻ đã bán rất nhiều chuối, bưởi... trong nhiều năm.

Tôi không hỏi bà Trẻ tôi lấy chồng năm bao nhiêu tuổi nhưng bác gái cùng mẹ khác cha với bố tôi, tên là bác Hồng thì sinh vào năm 1954. Một thời gian sau, người chồng của bà Trẻ mất, bà nuôi bác Hồng đến tầm 5 tuổi thì lấy ông nội tôi là người chồng thứ hai. Do mẹ đi lấy chồng nên bác Hồng về ở với họ hàng bên nội, cũng ở cùng làng. Sau khi bà Trẻ lấy ông nội tôi thì bác Hồng vẫn đến nhà chơi thường xuyên và ở lại ăn cơm, ông nội tôi và bà Già rất quý mến, hay mua quà bánh cho bác Hồng vì thời điểm ấy gia đình tôi chưa có tiếng trẻ con, cho đến khi bố tôi được sinh ra thì bác Hồng cũng dành nhiều thời gian để chơi cùng.

Bác Hồng tôi sau này lớn lên lấy chồng, chồng của bác Hồng lại là họ nội tộc với bố tôi nhưng là vai dưới nên phải gọi bố tôi là anh, làng quê mà, chuyện này không có gì lạ lẫm. Hiện các anh chị họ của tôi đang sống và làm việc ở Thái Nguyên đều gọi bố tôi là cậu, bên nào gần hơn thì dùng thôi mà, mối quan hệ bởi vì thế mà trở nên khăng khít vì có họ hai bên.

Bà Trẻ cách đây vài năm khi ở vào tuổi ngoài 86 vẫn hàng ngày đi chơi tam cúc cùng các bà khác trong xóm, thắng thua có ngày lên tới tận Hai mươi nghìn đồng, có vài lần tôi gửi tiền tài trợ về để bà chơi và xúi bà nên bảo các bà khác chơi lớn vào cho bõ công ngồi cả buổi. Thời còn con gái thì bà Trẻ cũng giống nhiều người khác trong làng là vào các dịp Tết hoặc hội làng đều có tham gia một môn thể thao, ấy là môn Thò lò.

Thò lò là một trò chơi dân gian, đến nay thì hầu như đã không còn, chỉ một số vùng còn giữ lại cái tên nhưng đã biến tấu đi nhiều, không như nguyên bản nữa.

Theo như tôi nghe kể, chơi thò lò là dùng con quay lục lăng có đánh ký hiệu từ 1 chấm đến 6 chấm giống như xúc xắc. Chiếu cói, hoặc đôi khi là mặt sân, được dùng vôi để vẽ các ô dạng hình chữ nhật từ 1 đến 6, đặt tiền vào ô nào mà trúng thì thắng, chẳng có double giống như Tôm cua cá bây giờ.

Bà Trẻ cũng mất rất nhiều tiền vào trò chơi ấy và mỗi lần kể thì bà đều cười, tôi thiết nghĩ trong máu của mình có chút ăn thua quả nhiên là di truyền rồi... Không thấy ai nói ông nội tôi có tham gia mấy trò đỏ đen, chắc là đại gia nên không quan tâm mấy trò c·ờ· ·b·ạ·c cò con mà trẻ em và phụ nữ hay chơi, đàn ông là phải ngồi ở mâm chẵn lẻ và tự tin “mua hết mặt lẻ” khi “kết nổ đĩa”.

***

Tầm một tuần sau khi tham gia vụ náo loạn nơi tra xét của quan huyện dưới âm ty thì tôi chưa gặp lại chị Ma, chắc chị ấy lại mải chơi hay đi ngao du sơn thủy đâu đó nên bận rộn. Đầu tháng 3 thì có một ngày rất quan trọng là Quốc tế Phụ nữ, trùng luôn với ngày sinh nhật của tôi tính theo âm lịch. Tôi nhớ là 8/3 năm đó trùng ngày Chủ Nhật nên phải tổ chức tặng hoa cho cô giáo sớm một ngày. Ở quê thì thời điểm này cũng chưa chú trọng và quan tâm đến Phụ nữ nhiều nhưng cô giáo thì dĩ nhiên đám học sinh chúng tôi sẽ quan tâm. Nói là tổ chức lễ 8/3 chứ cũng không có gì hoành tráng, bàn giáo viên vẫn phủ một cái khăn trải bàn có những bông hoa màu đỏ nhạt, mà tôi nhớ là làm bằng nilon, trên bàn thì bày một lẵng hoa. Lớp trưởng của tôi tên Xuân Én họ Phùng đại diện cho lớp gửi lời chúc đến các cô hôm đó có tiết dạy, tôi thì đại diện cho đám con trai hơn 10 đứa đứng lên đọc một bài thơ ca tụng phụ nữ mà tôi chả nhớ đã chép ở đâu... Nói chung không khí khá là vui. Tôi cũng cất công đạp xe lên thị trấn Hồ từ chiều hôm trước để mua mấy bông hồng về để dâng tặng một số người phụ nữ mà tôi quý mến như cô Loan dạy Sử, cô giáo dạy môn Địa lý, cô Hòa chủ nhiệm lớp dạy môn Văn và riêng cái chị thích màu đỏ thì tôi để dành lại 3 bông.

Tôi không biết ban cán sự lớp gồm toàn con gái đã xoay sở ra hoa ở đâu, nhưng những bông hoa để trên bàn giáo viên thì mới hơn 10g sáng đã héo, lúc cô chủ nhiệm vào nhìn thấy thì không có biểu hiện thái độ gì trên khuôn mặt nhưng tôi ngồi bàn đầu lại vô tình nói:

- Sao hoa lại héo hết thế này nhỉ?! Bọn con gái chắc lại mua hoa bán ở trong nghĩa trang liệt sĩ rồi! Con gái con đứa (hàm ý chê bai) chẳng khéo gì...

Tôi nói không to nhưng khoảng cách với cô chỉ khoảng 2m nên cô Hòa nghe rõ, nét mặt cô sa sầm lại khiến tôi chột dạ, cả tiết học 45 phút tôi thấp thỏm không yên, tiết cuối cùng là sinh hoạt thì được nghỉ vì nhà trường cũng tổ chức 8/3 cho các cô, cả lớp đứng dậy chuẩn bị ra về thì cô Hòa bảo:

- Các em về trước, riêng N. ở lại cô cần gặp riêng!

Nghe cô giáo nói thế là tôi biết có chuyện không hay do mình vạ miệng rồi, mình đã nói điều gì đó không nên nói. Trong lớp chỉ còn cô chủ nhiệm và tôi, tôi đứng ở chỗ bàn học của mình, đầu hơi cúi xuống, một vài đứa con trai còn thập thò ngoài cửa sổ cho đến khi cô chủ nhiệm nhìn thì bọn nó mới vội bỏ chạy.

- Em có biết mình đã nói gì không? – Cô chủ nhiệm hỏi tôi.

- Dạ, thưa cô, em xin lỗi ạ! – Tôi cúi đầu lí nhí.

- Các bạn quan tâm đến các cô, điều quý giá là ở tình cảm chứ không phải hoa héo hay tươi hoặc mua ở đâu em có hiểu cô nói không?

- Dạ, em hiểu ạ...

- Cô biết em nói ra là không có ý gì nhưng em là con trai, nên đảm nhiệm thay vì nhận xét các bạn, nếu em làm tốt hơn các bạn tại sao em lại không nhận việc mà em có thể làm tốt hơn thay cho các bạn?

- Thưa cô... Em xin lỗi cô ạ!

- Em không phải xin lỗi cô, em không có lỗi gì cả! Cô chỉ buồn vì ngày 8/3 đúng ra nên là các bạn nam dành sự quan tâm đến các bạn nữ, các cô giáo, mẹ đẻ... Chứ không phải phụ nữ quan tâm đến nhau. Cô biết em là người nghe ít hiểu nhiều, cô mong rằng sau này lớn lên em không phải là người như vậy, hoặc em cố gắng làm hoặc nếu em không làm được thì tuyệt đối không nên buông lời nhận xét làm người khác buồn lòng.

- Dạ! – Tôi lí nhí đáp, mặt cúi gằm và nóng ran.

Cô chủ nhiệm nói đến đó thì cầm cặp bước xuống khỏi bục giảng, định đi ra khỏi lớp thì tôi ngẩng đầu lên nói với theo:

- Thưa cô... thưa cô...

- Còn chuyện gì? – Cô chủ nhiệm đứng lại nhìn tôi.

Tôi lấy ra từ trong hộc bàn một bông hoa hồng và đi lại gần cô.

- Thưa... thưa cô, cô tha lỗi cho em. Hoa này là em tặng cô, em chúc cô luôn khỏe mạnh ạ!

- Hoa này để xin lỗi hay như thế nào?

- Dạ không ạ! – Tôi lắc đầu – Em tặng cả các cô dạy bộ môn, vì cô dạy tiết cuối nên... nên em để dành tặng sau cùng ạ, em... em...

Cô chủ nhiệm cầm lấy bông hoa trên tay của tôi, tay còn lại cô xoa đầu mấy cái.

- Quan tâm đến các cô là điều tốt, cô biết tính em... Nhưng cũng phải quan tâm đến các bạn nữ trong lớp nữa! Không cần phải tặng hoa cho các bạn ấy vì các em còn bé, chưa làm ra tiền nhưng tình cảm, sự quan tâm được thể hiện bằng nhiều cách. Đừng làm cô thất vọng ở em, còn bông hoa này cô rất vui, cô cảm ơn em!

- Thưa cô... em...

- Đừng suy nghĩ nhiều, nếu sau này em thay đổi và trở thành một người đàn ông tốt, biết quan tâm đến mọi người xung quanh bằng cả lời nói và hành động thì cô không chỉ vui một ngày mà còn tự hào nữa!

Cô chủ nhiệm nhìn tôi cười, cô vỗ vai tôi mấy cái rồi xoay lưng bước đi, tôi đứng ngây ra giữa lớp nhìn theo bóng cô khuất dần sau những ô cửa sổ ngoài hành lang...

Tôi đã học được một bài học quý giá về việc nói đúng nơi, đúng lúc và thay vì buông lời nhận xét khiến người khác phiền lòng thì tôi, nếu có thể, sẽ phải giúp họ để mọi việc tốt hơn. Từ đó về sau khi đi học, trong mỗi dịp lễ, Tết hay các sự kiện của tập thể thì tôi hay nhận phần mua hoa hoặc có khi tôi tặng hoa cho các bạn nữ chẳng có ai tặng thay vì những người được tặng nhiều. Một số công ty tôi đã từng đi làm khi mới ra trường, tôi hay mua hoa tặng cho các đồng nghiệp nữ khi đến ngày sinh nhật của họ mặc dù trước đó chẳng quen biết hay từng nói chuyện... Và nếu như ai đó là nữ mà tôi quen có làm việc gì đó chưa chu toàn thì tôi hay giúp hoặc đỡ lời trong khả năng của mình bởi vì tôi nhớ lời chỉ dạy của cô giáo chủ nhiệm của tôi lúc tôi học lớp 8. Tôi hiểu rằng thể hiện tình cảm, sự quan tâm với phụ nữ không nhất thiết chỉ là tặng hoa và phải duy trì sự quan tâm ấy trong một quãng thời gian dài, từ chính tấm lòng của mình chứ không vì một mục đích nào đó mới làm.

Trên đường đi học về tôi đạp xe mà suy nghĩ nhiều về lời cô giáo, tôi thở dài mấy lần, quả nhiên cô giáo tôi nói đúng, nếu như tôi có trách nhiệm hơn thì đã liên hệ với ban cán sự để mua giúp các bạn ấy, để hoa trên bàn giáo viên tươi hơn, đẹp hơn thì có thể mọi thứ đã trọn vẹn, tôi đã áy náy việc này trong nhiều năm...