Bí Ẩn Làng Bưởi Cuốc

Vân Nam là một tỉnh nằm ở phía Tây Nam của Trung Quốc hiện nay với dân số bằng khoảng ½ Việt Nam, có địa giới giáp ranh với tỉnh Hà Giang và Lào Cai. Năm 937, Đoàn Tư Bình sáng lập ra vương quốc Đại Lý, trải qua 22 đời vua thì bị tiêu diệt bởi đế quốc Mông Cổ vào khoảng năm 1253 (lúc này Việt Nam có tên gọi là Đại Việt thuộc nhà Trần) một số cư dân Đại Lý đã rút chạy trong ly loạn xuống phía Tây Nam và trở thành một bộ phận người Thái của Việt Nam hiện nay. Năm 1258 trong cánh quân Nguyên Mông thâm nhập Đại Việt của tướng Ngột Lương Hợp Thai có không ít kỵ binh thuộc nước Đại Lý đã diệt vong trước đó. Trong suốt chiều dài lịch sử khoảng hơn 300 năm thì Đại Lý đã có rất nhiều cuộc đụng độ với các triều đại của Việt Nam, đặc biệt là vào giai đoạn đầu thế kỷ 11 khi Lý Công Uẩn vừa lên ngôi vua và định đô ở Thăng Long thành.

Mâu thuẫn giữa nước Đại Cồ Việt và nước Đại Lý khởi nguồn từ việc cả hai bên đều muốn tranh giành tầm ảnh hưởng ở vùng đất nay là miền núi Tây Bắc của Việt Nam. Vào khoảng đầu thế kỷ 11 thì vùng đất này là nơi cư trú của cộng đồng người Tày, Nùng, Thái... những sắc dân ở vùng phên dậu này được gọi chung là người Man, đứng đầu là các tù trưởng hoặc lãnh chúa. Nước Tống – Đại Lý – Đại Cồ Việt, cả 3 đều muốn tranh giành ảnh hưởng tại vùng này nên quyền uy của những tù trưởng là rất lớn, biên giới của một đất nước sẽ co giãn theo ý của tù trưởng, mà ý của tù trưởng thì lại phụ thuộc vào việc ai cho mình nhiều quyền lợi hơn. Nhiều vùng Tây Bắc thuộc tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang đã dần dần trở thành vùng ảnh hưởng của nước Đại Lý trên thực tế thông qua buôn bán, quyền lợi...

Trước khi Lý Thái Tổ (Lý Công Uẩn) lên ngôi thì chế độ phong kiến của Việt Nam vẫn đang trong thời kỳ quá độ từ tản quyền lên nhà nước trung ương tập quyền bởi vì thế quyền lực của vua chưa mạnh, chưa bao quát hết được. Lý Thái Tổ sau khi lên ngôi đã giúp cho triều chính có nhiều biến chuyển và nhanh chóng xây dựng một lực lượng q·uân đ·ội hùng mạnh, thiện chiến. Cuối năm 1012, nhận được tin người Đại Lý đem ngựa đến buôn bán ở vùng Tây Bắc dưới sự bảo vệ của tù trưởng Hà Trắc Tuấn mà không xin phép triều đình, vua đã sai quân đến bắt các thương nhân người Đại Lý, tịch thu 1 vạn con ngựa. Năm 1013 vì để rửa mối thù nên đã chuẩn bị trả đũa, bản thân tù trưởng Hà Trắc Tuấn cuốn muốn chống lại triều đình ngả về bên Đại Lý nên đã khởi binh liên thủ với nước Đại Lý chuẩn bị tiến đánh Đại Cồ Việt.

Tiên hạ thủ vi cường, Lý Thái Tổ thân chính tiến đánh Hà Trắc Tuấn trước khi quân Đại Lý kéo đến, Hà Trắc Tuấn không địch lại nên rút vào các hang núi trú ẩn chờ cứu viện. Vua Lý Thái Tổ cũng cho rút quân về đồng bằng vì không quen thông thổ, đến đầu năm 1014 thì Đại Lý ồ ạt đưa khoảng 5 vạn quân sang tiến đánh nước Đại Cồ Việt.