Lê Dung

Con người ... hay nói đúng hơn là bản chất của con người - thông thường thì - được tạo nên từ vô số sự kỳ lạ khác nhau tổ hợp lại.

Thế nhưng, trong vô vàn những đặc điểm kỳ lạ tạo nên tổng thể quái đản đó có một điều gần như là phổ quát đối với mọi cá thể của giống loài chúng ta.

Đó là tâm lý may mắn.

Giống như đoạn mở đầu trong tác phẩm Chí Phèo của nhà văn Nam Cao.

Khi "thằng Chí vừa đi vừa chửi, ban đầu thì hắn chửi trời, chẳng hề gì, trời nào của riêng ai.

Kế đến hắn chửi đời, cũng chẳng hề gì, đời là tất cả nhưng chẳng là ai cụ thể.

Cuối cùng hắn chửi cả làng Vũ Đại, người ta lại tự nhủ “chắc nó chừa mình ra”."

Cái sự bỏ qua mang tính chọn lọc này chẳng qua là một hình thái của tâm lý ám chỉ.

Mục đích của sự tâm lý ám chỉ này các nhà khoa học cũng chú tâm vào nghiên cứu, theo đó có nghiên cứu cho rằng nó là một đặc điểm tiến hóa bị gài vào mã gen của con người với mục đích ngăn các sự việc nan giải làm quá tải bộ não.

Theo một cách hiểu nào đó thì nó đúng là có ích thật.

Việc ôm một bụng tâm sự bò lên giường thực sự khiến cho người ta khó mà an giấc.

Xã hội hiện đại quá nhiều người bị áp lực đè nén tới nghĩ quẩn, quyên sinh cũng có một phần quan trọng vì bộ não họ - vì một lý do nào đó - không chịu lờ đi những vấn đề trong nhân sinh.

Đương nhiên, cái gì cũng có hai mặt của nó.

Cơ chế tâm lý ám chỉ có mặt lợi thì cũng có mặt hại.

Đôi khi người ta cứ theo thói quen bỏ qua mà tự đánh lừa chính bản thân mình về tính nghiêm trọng của sự việc.

Giả dụ như một số bộ phận trong đám thế tộc dường như nghe không thủng lời cảnh cáo của Trịnh Khả.

Dù Trình Thanh đã phân tích rõ rằng rất có khả năng lần này sau lưng Trịnh Khả có người biết vận dụng đại thế làm công cụ đấu tranh.

Thế nhưng bọn chúng vẫn vô tình hay cố ý bỏ qua khả năng này.

Trình Thanh buông chén trà xuống, càng nghĩ đến lũ thiểu năng kia thân già của lão lại càng bực bội.

Lũ ngu này khiến việc ngồi uống trà ngắm bờ hồ ngày thường lão yêu thích nhất cũng mất đi phong vị của nó.

Trình Thanh bực dọc tính tiền rồi lững thững bước về phủ đệ của mình.

Lão vừa về đến nhà thì gia nô bẩm báo bọn Nguyễn Nhật Thiêm, Hoàng Thanh, Đào Công Soạn, Hà Lật v.v. đã đến từ sớm, đang ở khách sảnh đợi lão tản bộ trở về.

Vừa vào đến khách sảnh đã thấy gần chục gương mặt thân quen nhấp nhổm ngồi chờ, vừa thấy lão bước vào cả bọn đã đứng dậy vái chào.

- Sùng Đức tiên sinh! (x11)

- Chúng ta chờ ngài đã lâu!

- ...

Trình Thanh dù giận nhưng thi thư lễ lạt đã ngấm vào trong máu, lão vẫn chậm rãi mà nghiêm cẩn hoàn lễ từng người, đâu ra đó mới đĩnh đạc ngồi lên chủ vị.

Lão thân thì là Nội mật viện Chánh chưởng, chức quan không to hơn hạt vừng nhưng tương tự với Lâm Mậu làm thủ lĩnh sỹ phu Mân Việt, lão cũng là minh chủ thế tộc Thiên Trường.

Họ Trình vốn là họ Trần, sau này vì tỵ húy bà Cung từ Hoàng Thái Hậu - mẹ đẻ Lê Nguyên Long nên phải đọc trại đi mà thôi.

Cái khác không dám nói, dù nhà Trần đã mất nhưng rết trăm chân c·hết còn giãy dụa, đường dây lợi ích của họ Trần ở đất thang mộc như Thiên Trường không phải một hai đời vua nói phế bỏ là dọn dẹp ngay được.

Đừng nói chức quan của lão lẹt đẹt, kể cả lão về vườn trồng rau nuôi cá đám quan lại khắp một vùng Thiên Trường vẫn phải lễ nhượng có thừa.

Địa vị của lão trong hệ thống thế tộc vững chãi như bàn thạch, thế nên Trình Thanh ngồi chủ vị là lẽ dĩ nhiên vậy.

An vị rồi lão mới biết mà cố hỏi.

- Dám hỏi chư vị đại nhân muộn như thế này đến tìm ta có chuyện gì vậy?

Hà Lật trước tiên không nhịn được, chắp tay vái về phía Trình Thanh nói.

- Người ngay không nói lời gian, hôm nay đến đây Lật chỉ muốn hỏi Sùng Đức tiên sinh, sự việc lần này, ngài định đối phó như thế nào?

Trình Thanh nghe vậy đáy mắt hiện một tia ý vị lóe qua rồi mất, khoan thai cầm chén trà lên nhấp một ngụm cười nói.

- Chư vị, hôm đó Thanh đã nói rõ với mọi người rồi chứ? Từ ba ngày trước ta đã cho người mang sổ sách về điền sản, đinh khẩu mười mấy năm nay Trình thị giấu diếm được đến Nội mật viện báo cáo. Thuế phú của số tài nguyên đó mười mấy năm nay, bất kể là thuế điền sản hay thuế đinh thiếu khuyết bao nhiêu ta đều cho người đem lương tiền đi bổ túc bấy nhiêu. Chư vị cứ theo đó mà làm là được. Hôm nay chư vị đến đây là vì Thanh an bài có gì sơ sót chăng?

Bọn Hà Lật năm sáu người ngoái đầu nhìn nhau. Thiêm tri Nội mật viện sự Trình Hiển lúc này ho khan một tiếng, cười khổ nói.

- Không có sơ sót gì, lão phu theo lời Sùng Đức mà làm, Trịnh Khả cũng cực kỳ nể mặt, trước sau không làm khó thêm gì nữa. Chẳng qua bọn Tử Kiên (Hà Lật) … haiz!

Trình Thanh ra vẻ hiếu kỳ nhìn Hà Lật.

- Ồ!

Hà Lật lấy tay che mặt, giọng hơi vỡ nói.

- Lật hối không nghe lời Sùng Đức tiên sinh! Hôm đó từ phủ đệ của ngài trở về Lật đã cho người chạy trạm báo với gia thuộc thống kê hồ sơ, tài liệu. Thế nhưng tộc lão ở nhà lại gửi thư phản hồi nói triều đình còn cần chúng ta ổn định ở địa phương, ắt sẽ không thực sự làm to chuyện. Trách ta … trách ta bị mỡ lợn làm tâm trí ngu muội nghe theo lời ấy, đến nỗi bây giờ bị thiên hạ phỉ nhổ. Quan lộ của Hà thị truân chuyên là tội của Lật vậy.

Nghe Hà Lật nói xong, Trình Thanh lành lạnh đưa mắt quét một vòng, thấy bốn năm tên khác cũng lấy tay áo che mặt ra vẻ xấu hổ.

Trình Thanh trong bụng cười lạnh, tâm tư của bọn này sao lão lại không nhận ra cơ chứ.

Chẳng qua là cảm thấy lão không còn che chở được lợi ích của bọn chúng nữa, muốn tự lập môn hộ nên phớt lờ lời răn của bản thân mà thôi.

Đến bây giờ ăn phải trái đắng, Trịnh Khả lần này làm thật, chơi không cẩn thận là cả gia tộc bị sử quan chép vào chính sử vì lý do “vì tư lợi ngăn cản điềm lành” thật chứ không chơi trò c·hiến t·ranh tâm lý.

Sách sử nói không quan trọng cũng đúng mà nói quan trọng thì cũng chả sai.

Trong hệ thống chính trị Đại Việt hiện nay, tuyển chọn quan viên có thể dựa vào hai con đường.

Thứ nhất là tập ấm, các công tử con quan đến tuổi tức khắc được xung vào Quốc tử Giám.

Thứ hai là thi cử, bọn học sinh đỗ đạt vào hàng thứ nhất thì được tuyển vào Quốc tử Giám làm Sinh đồ.

Hai đám này gộp chung lại tạo thành lớp quan lại trừ bị cho triều đình.

Lại nói, từ khi Lê Nguyên Long cho dựng văn bia ghi danh hai mươi ba tiến sĩ khoa thi năm ngoái, việc thi cử trở thành một con đường chính để trở thành quan lại đã là sự thực không thể đảo ngược.

Trong tình hình mới đó, việc nho học mở rộng ảnh hưởng trong tương lai là không thể tránh khỏi.

Bất kể là sự bành trướng của văn hóa nho giáo hay riêng lẻ trong khuôn viên Quốc tử Giám thì tử đệ của một gia tộc bị dán cái nhãn “vì tư lợi mà ngăn cản điềm lành” có cửa nào để được người ta trọng vọng, nhận vào Giám hay không?

Gia tộc chỉ cần bị viết vào sách sử mấy chữ này thì coi như xong đời, mạt kiếp đừng hòng ra làm quan nữa.

Thành ra đám này thấy cứng không được liền đến lạy lục nhờ lão ra mặt bãi bình với Trịnh Khả.

Đào Công Soạn lúc này mới đứng ra, thực ra Tiên Lữ Đào thị từ sớm đã học theo Trình Thanh tập hợp hồ sơ sổ sách nộp lên, chuyện chẳng còn gì liên hệ đến lão.

Nhưng thế tộc Thiên Trường như cây liền cành, lúc này lão cũng không thể ngồi yên nhìn gia tộc bọn Hà Lật chịu cảnh vạn kiếp bất phục.

Lão thở dài vái về phía Trình Thanh, nói.

- Sùng Tháo, chuyện đã đến nước này bất kể trước kia bọn Tử Kiên là ý đồ ra sao, bây giờ chúng ta cũng không thể không cứu chứ hả?

Lý là như thế, Đào Công Soạn biết sao Trình Thanh lại không biết cơ chứ.

Thế nhưng đám ngu xuẩn kia đã bắn một tín hiệu không thể vãn hồi đến tập đoàn hoàng tộc là “bọn tao không sợ chúng mày, có giỏi thì tới bến đi”.

Bây giờ bôi mỡ lên mặt đến nhà cầu cạnh đối phương bỏ qua thì tính chất sự việc không còn là hai bên ăn ý mỗi người lui một bước nữa.

Hay nói thẳng ra, tình cảnh của bọn Hà Lật lúc này chính là chủ động buông khí giới đầu hàng, chỉ còn trông chờ vào lòng nhân từ của kẻ chiến thắng mà thôi.

Muốn toàn thân ra khỏi cuộc này ... rất khó!